हिन्दु ज्योतिष

हिन्दुहरू आफूलाई व्रम्हाको सृष्टि मान्दछन् । साथै व्रम्हाद्वारा नै पहिलो चोटि आफूलाई ज्योतिष विद्या हस्तान्तरण भएको विश्वास गर्छन । हिन्दुहरूको अनुमान के पनि छ भने व्रम्हाले नै विश्वको सबै जातिलाई ज्योतिषको रहस्योद्घाटन गरेको हुनर्ुपर्छ । ब्रम्हाको सृष्टि भएकोले नै हिन्दुहरू आफूलाई विशुद्ध आर्य सम्झन्छन् । हिन्दु ग्रन्थहरूमा पश्चिम एसिया र मध्य एसियाको मानिसलाई असुरको रूपमा वर्ण्र्ाागरिएको पाइन्छ । समयक्रममा पछि गएर आर्यहरूको अनार्यहरूसँगको सामिव्यताको कारण ज्योतिष विज्ञानप्रति अझ बढी चासो बढेको हुनर्पर्छ किनकि शुरुमा उनीहरू कमै विश्वास गर्थे । अथर्ववेद नै पहिलो त्यस्तो ग्रन्थ हो जहाँ हामी व्यावहारिक ज्योतिषको सविस्तार वर्ण्र्ाापाउँछौं । व्रम्हा पछि शिव र पार्वती, नारद, लंकाको राजा रावण ज्योतिषशास्त्रका मर्मज्ञ थिए भन्ने कुरा बुझिन्छ । तर आर्यहरूको देवता इन्द्र, राम, वरुण, विष्णु र कृष्णले ज्योतिष विद्याप्रति त्यति चासो दिएका थिएनन् । रामको गुरूपुरोहित वशिष्ठ र हनुमान ज्योतिषशास्त्रको विद्वान थिए भन्ने कुरा रामायणबाट थाहा पाइन्छ । "सूर्य सिद्धान्त" मय नामको असुरबाट हिन्दुले प्राप्त गरेको कुरा सूर्य सिद्धान्तमै उल्लेख छ । आसिरियन र म्रि्रवासीहरूको संगतका कारण हिन्दुहरूलर्ेर् इशापूर्व ४००० देखि ३००० को बीचमा ज्योतिष विज्ञानको विकास गरेका थिए भन्ने कुरो हिन्दु पुराणहरूबाट थाहा पाइन्छ । पूर्वीय-(हिन्दु) ज्योतिष विज्ञानको विकासमा महषिर् पराशर, -छैठौं शताब्दि) आर्यभट्ट वराहमिहिर , भृगु र लोमस आदि ज्योतिषशास्त्रका पर््रवर्तकहरूको उल्लेखनीय योगदान रहेको छ । वैदिककालदेखि नै हिन्दुहरू अयन, ऋतु, मास संक्रान्ति ग्रहण तिथी करण आदिको ज्ञान राख्थे ।